Zitten. Wat ís het nou eigenlijk? Heb jij er wel eens over nagedacht? Bijna altijd als we de vraag stellen beginnen mensen over een stoel in plaats van over het zitten zelf. Ik loop nu een jaar of drie rond in de zitwereld en ik zal maar meteen met de deur in huis vallen… we weten niks tot weinig over zitten. Daar gaan we met LavaBird, en met jou, verandering in brengen!
Dat we niks over zitten weten is problematisch en tegelijkertijd een geweldige kans. Problematisch vanwege voor de hand liggende redenen. Een geweldige kans, omdat er nog zo veel kennis op te doen is, daarmee ons zitten te verbeteren, lekkerder in ons vel te zitten, meer controle te hebben over ons lichaam en iets aan al die rug-, nek- en schouderklachten te doen.
Tijd dus om onze kennis over zitten te gaan verdiepen. Laat ik beginnen met een definitie van zitten. Het mooie is dat we, door zitten te definiëren, er ook meteen achter komen wat er mis gaat in de zitwereld.
Een definitie van zitten
Ik heb de knappe koppen van LavaBird bij elkaar geroepen om eerst zelf een definitie van zitten te formuleren. We zijn tenslotte elke dag met zitten bezig.
Daar komt ie… volgens LavaBird is zitten: “Met het zitvlak op een steunvlak rusten.” Een mooi voorbeeld van hoe simpel en mooi dit kan zijn is het zitten van een peuter. Die met zijn billen (het zitvlak) op de grond (het steunvlak) zit. Zonder moeite, ontspannen en rechtop.
Ter vergelijking pakten we het woordenboek erbij. De definitie die toen volgde was voor in ons een bevestiging van wat er mis gaat in de zitwereld en waarom er nog zoveel mogelijkheden zijn om ons zitten te verbeteren. De Van Dale definieert zitten als “zich in een bep. houding op een stoel enz. bevinden.”
Wat valt op aan deze definitie? Net als iedereen in Nederland, kan de van Dale zitten niet definiëren zonder er een stoel bij te noemen. Het is gemeengoed geworden om zitten vanuit het perspectief van de stoel te bekijken. Hoe meer je gaat begrijpen wat zitten daadwerkelijk is, hoe meer je in gaat zien wat er mis gaat met dit soort manieren van kijken naar zitten, en waarom er zoveel lichamelijke klachten als gevolg van zitten zijn.
Zitten is van het lichaam
We lijken vergeten te zijn dat zitten iets van het lichaam is. Nog een stapje verder, we zijn niet alleen vergeten dat zitten iets van het lichaam is, we zijn ook de controle over ons zitten kwijtgeraakt. Dat we bij zitten direct aan een stoel denken, is niet vreemd: stoelen hebben het zitten van ons overgenomen… en dat… is wel vreemd. Hoe vreemd dit is, wordt meteen duidelijk als we zitten met hardlopen vergelijken.
Als we aan een hardloper vragen wat hardlopen is, gaat hij of zij ook niet in eerste plaats over zijn hardloopschoenen vertellen. Laat staan dat het de hardloopschoenen zijn die het lopen van de loper overnemen. Ook definieert de Van Dale hardlopen niet als “zich op een bep. manier op hardloopschoenen enz. voortbewegen.” Hardloopschoenen zijn een middel, een gereedschap. Stoelen zouden dat ook moeten zijn.
Voor nu genoeg over de problemen rondom zitten en de oorzaken daarvan. Gelukkig, en zo begon ik mijn verhaal ook, er is hoop! Juist dat we zo weinig over zitten weten, we vergeten zijn dat zitten iets van het lichaam is en dat stoelen het zitten van ons hebben overgenomen, biedt ons enorme kansen om ons zitten te verbeteren. Aan de slag!
De controle terugpakken
Bij LavaBird willen we zoveel mogelijk mensen helpen de controle over het zitten terug te pakken. Dit doen we onder andere door het schrijven van artikelen op Nerds Playground en onze STiT-workshop. Daarmee delen we onze kennis.
Een kleine waarschuwing: de kennis uit dit artikel is ‘hoofdkennis’, terwijl zitten iets van het lichaam is. Zitten is een werkwoord, zitten is een beweging, die om balans draait en begint diep binnenin ons lichaam. Dit met het hoofd beter gaan begrijpen is het doel van dit artikel, alleen zijn we er dan nog niet. Een artikel lezen over basketbal maakt je nog geen goede basketballer.
Je zult zelf aan de slag moeten om weer controle over je zitten te gaan nemen. Tof hè!? Dat je net zoals beter (of sneller) hardlopen, vaardiger worden in basketballen, zingen of dansen, ook je zitten kan gaan verbeteren. Jij gaat het doen, LavaBird gaat je erbij helpen.
Zitten en het lichaam
Ik definieerde zitten eerder als ‘met het zitvlak op een steunvlak rusten’. Maar om de verborgen wereld van het zitten te begrijpen, is dit pas het begin. En helemaal om ‘goed’ te zitten, op een manier die past bij jou en jouw lichaam. Het zitvlak is het ‘eindstation’; het laatste punt van het lichaam dat contact maakt met het steunvlak. In het lichaam gebeurt echter nog veel meer om zitten mogelijk te maken
Om zitten écht te begrijpen, en te leren weer te zitten op een manier die bij je past, zullen we dus dieper het lichaam in moeten gaan. We beginnen bij het diepste punt van het lichaam, waaruit alle beweging en dus ook ons zitten ontstaat.
Het lichaamsdeel waarin dit diepste punt zich bevindt, is het bekken. Door ons bekken weer te leren aansturen, kunnen we de controle over het zitten gaan terugpakken. Laten we — het hoort erbij op Nerd’s Playground — het bekken eerst eens medisch omschrijven.
Het bekken bevindt zich tussen de bovenbenen en romp. Het is opgebouwd uit drie delen: de linker en rechter bekkenhelft (met daaraan de benen), het heiligbeen aan de achterzijde (waar de rug bovenop staat) en onderaan het stuitbeen. Waar de bekkendelen samenkomen zitten drie gewrichten: het schaambeen en aan de achterzijde aan weerskanten van het heiligbeen de SI-gewrichten. Dit wordt allemaal bij elkaar gehouden door banden en daaroverheen lopen pezen en spieren.
Oké, we weten nu wat meer over het bekken, maar waarom is nou juist het bekken zo belangrijk? Dit is omdat het zwaartepunt van het lichaam zich hierin bevindt. Vanuit dit zwaartepunt ontstaat alle beweging van het lichaam en kan het lichaam zijn balans vinden.
Nu is het belangrijk om een ander perspectief op zitten te krijgen en te snappen wat zitten met beweging en balans te maken heeft. Wat ons betreft: alles. In het artikel van Martin over Intrinsic Motion gaan we er uitgebreid op in dat niet bewegen niet bestaat. Alles beweegt altijd, zeker ons lichaam.
Op het moment dat we ons lichaam behandelen alsof we het met een aantal steunvlakken op verschillende plekken (lees: een doorsnee bureaustoel met een zitting, rugleuning en armsteunen) stil kunnen zetten in hoeken van negentig graden, dan zetten we iets dat altijd beweegt op slot. Je lichaam stopt niet met bewegen, maar de beweging wordt tegengewerkt waardoor de ontspanning verdwijnt. Goed zitten is bewegen, zitten is op de juiste plekken ontspannen, zitten is balans. En dus: zitten begint, net als alle beweging, vanuit dit zwaartepunt.
In de sport en fitness kom je het bekken vaak tegen. Meestal als onderdeel van ‘the core’. Bij sport begrijpen we dat balans en bewegen belangrijk is. Het doel van dit artikel is dat we ons bewust worden dat dit in het zitten net zo belangrijk is.
"Good running form starts from the pelvis and glutes.” — Jonathan Beverly — Runnersworld.com
Het belang van het bekken in het zitten wordt duidelijk als we het zittende lichaam vergelijken met een blokkenstapel. Het bekken is het onderste blokje waar de rest van het lichaam bovenop gestapeld is. Staat dit blokje scheef, dan is de rest van de stapel niet in balans. Hierdoor zit je minder lekker in je vel en bovendien heeft het meestal lichamelijke klachten tot gevolg.
Foto door Michał Parzuchowski via Unsplash.
We weten nu waar het bekken zich bevindt en dat het belangrijk is, maar wat moeten we hier nou mee als het om ons eigen zitten gaat? Het bekken is het stuur waarmee je jouw zitten controleert. Met andere woorden: als je de controle over je zitten weer terug wilt pakken, begint dit bij weer leren zitten vanuit het bekken.
Zitten vanuit het bekken, doe je door het bekken ontspannen rechtop te kantelen. Van daaruit ontstaat de beweging van het zitten en kan je op zoek gaan naar balans. Voor velen is dit kantelen van het bekken lastig. Volgens ons komt dit doordat stoelen gemaakt zijn om het zitten van ons over te nemen en het bekken juist op slot zetten. Vaak nog in een onnatuurlijke positie ook. Op dit laatste kom ik zo nog even terug. Eerst blijven we nog even bij het lichaam.
Het onderste blokje weer leren aansturen: dat is waar we je bij LavaBird bij willen helpen. Tuurlijk komt er nog meer bij zitten kijken en is het iets van het hele lichaam. Alleen de kern is dit onderste blokje. Als je daar weer controle over krijgt, als je van daaruit op zoek gaat naar balans, dan kan het lichaam gaan ontspannen, wordt het sterker en zal zitten makkelijker en leuker worden. Zo verbeteren we ons zitten.
Een kloppend steunvlak
Het zitten begint diep in het lichaam, waarbij het laatste punt, het zitvlak, contact maakt met het steunvlak. Zitten zoals wij het voor ogen hebben is als het zitvlak en steunvlak op een voor het lichaam kloppende manier bij elkaar komen. Met andere woorden: als de billen op een mooie manier op de stoel terecht komen. Waarbij het lichaam altijd het uitgangspunt moet zijn.
Een stoel moet dus gemaakt zijn om perfect aan te sluiten bij de beweging en balans van het lichaam. Zitten wordt mooi en speels als het zitvlak en steunvlak op een mooie manier samenkomen. Nogmaals: dit begin bij het lichaam. Er is geen stoel die je vanzelf beter gaat leren zitten. Want als die stoel het zitten van je overneemt, dan leer je niks.
Daar is in principe niks mis mee, als we de kunde om zelf te zitten maar niet verliezen, want anders raken we van een stoel afhankelijk. En als we ons werk achter de computer, tekentafel of waar dan ook zittend doen, zouden we wel gek zijn om de natuurlijke beweging en balans van het lichaam niet te gebruiken. Deze mooie systemen zitten in ons. We zijn het alleen kwijtgeraakt, maar ze weer terugpakken houdt ons gezond.
Om langer gezond op een stoel te zitten moet ook bij het ontwerpen van stoelen het lichaam het uitgangspunt zijn. En niet alleen het lichaam zoals je het van buiten ziet, maar met een begrip van wat er zich in het lichaam afspeelt. Dat is naast mensen weer helpen controle te nemen over hun eigen zitten het tweede doel van LavaBird: door het delen van onze kennis ervoor zorgen dat meer stoelenbouwers en ontwerpers weer rekening gaan houden met de beweging en balans van het lichaam.
Dit is niet zomaar bewegen. Het is de beweging die natuurlijk in ons lichaam zit en die stoelen van ons hebben afgepakt. Wij willen terug naar deze essentie. Terug naar de mooie kwaliteiten die van nature in ons aanwezig zijn: bewegen en balans. Bij LavaBird vinden we deze natuurlijke intrinsieke beweging van het lichaam zo belangrijk dat we dit een eigen naam hebben gegeven. Intrinsic Motion. Ik zal dit artikel eindigen met Intrinsic Motion te introduceren, het is iets wat in alles wat we doen terug zal komen. Begin er maar vast aan te wennen ;).
Trampolinespringen is misschien wel het voorbeeld van hoe mooi het spel van bewegen en balans kan zijn. Foto van Rudy and Peter Skitterians, via Pixabay.
Dus...
Wat ís zitten eigenlijk? Zoals gezegd: de meest simpele correcte definitie is wat ons betreft: “Met het zitvlak op een steunvlak rusten.” Deze definitie definieert overigens niet wat goed of fout zitten is, maar laat ruimte over om dat te onderzoeken, terwijl een definitie vanuit een stoel die ruimte wegneemt. Wat ‘goed of fout’ zitten is heb ik in bovenstaand artikel ook al deels verder onderzocht. Goed zitten is ontspannen in balans op een steunvlak rusten, met genoeg vrijheid voor de beweging die bij zitten hoort. Daarbij wil ik nog duidelijk zeggen: goed zitten, is een persoonlijk iets. Daarom zeggen we bij LavaBird ‘be moved by you again’. Het is jouw lichaam, jouw persoonlijkheid, en iedereen zal zelf op ontdekkingstocht moeten gaan wat voor hen het beste werkt. Er is geen one size fits all oplossing.
Ten slotte: Intrinsic Motion
De innerlijke beweging van het lichaam, het spel van bewegen en balans, zit van nature in ons. Dit noemen we bij LavaBird, Intrinsic Motion. Dat is wat wij aan de zitwereld toevoegen. Mensen helpen hun Intrinsic Motion wakker te schudden, te activeren, er weer controle over te krijgen en te leren zo puur mogelijk bij de Intrinsic Motion te blijven in hun dagelijks leven. Dat zitten weer een spel van bewegen en balans wordt, vanuit het bekken, vanuit ‘the core,’ dat is wat we voor ogen hebben. Daarbij komt nog dat we de zitwereld mee willen nemen en dat er nog veel meer stoelen of andere zitproducten worden ontworpen die rekening houden met Intrinsic Motion.
Wil je nog veel meer lezen over Intrinsic Motion, ons droomscenario als het om zitten gaat, lees dan Martins artikel over Intrinsic Motion.